Chứng ho mùa đông

 Đông y cho rằng “5 tạng, 6 phủ đều có thể làm cho người ta sinh ra chứng ho. Nhưng chủ yếu là do các tạng tỳ, phế, thận. Vì tỳ là nguồn gốc sinh ra đờm, phế là chỗ chứa đờm.

Phế với thận là tạng mẹ con, 3 tạng ấy có quan hệ với nhau rất chặt chẽ, cho nên khi bị bệnh là có liên quan với nhau”.

Chứng ho có 2 nguyên nhân: ngoại nhân và nội nhân. Chứng ho Đông y gọi là khái thấu. Khái là ho nhưng không có đờm, bệnh phát ra từ thận. Thấu là không ho nhưng có nhiều đờm bệnh thường phát ra từ tỳ, nhưng phần nhiều ho có đờm nên mới gép hai từ lại với nhau gọi là khái thấu.

Ho do ngoại cảm

Do bị nhiễm lạnh, phong hàn nhập vào phế, làm cho phế khí ủng tắc lại, không tuyên thông

Triệu chứng: ho ngứa cổ, đờm loảng màu trắng, ngạt mũi, chảy nước mũi trong, sợ rét, phát sốt, đau đầu, đau khắp mình mẩy, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù khẩn.

Điều trị: tán phong hàn, tiêu đờm.

Tuy là mùa đông, những hôm trời nắng nóng, bệnh nhân bị cảm phong nhiệt nung nấu tân dịch,  làm phế khí bế tắc sinh chứng ho

Triệu chứng: bệnh nhân ho nhiều đờm màu vàng nhưng khó khạc ra, mặt đỏ, miệng khát, sốt cao, ra mồ hôi, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch phù sác. Điều trị: tân lương giải biểu, trừ ho hóa đờm.

Bệnh thường xảy ra mùa Đông nhưng trời nắng nóng cảm nhiễm thử thấp làm tắc các khiếu ở phế

Triệu chứng: Ho đờm nhiều dễ khạc ra, sốt, khát nước nhựng không muốn uống, tâm phiền, lồng ngực đầy tức, mặt đỏ, tay chân nặng nề, rêu lưỡi trắng nhớt, mạch nhu hoạt.

Điều trị: thanh nhiệt tiêu thấp hóa đờm trừ ho.

Nếu thời tiết cuối thu do táo hỏa làm khô tân dịch ở phế sinh chứng ho khan.

 Triệu chứng: ho khan không có đờm, nếu có ít đờm thì khó khạc ra, phiền khát, mặt đỏ, đại tiện bí kết, rêu lưỡi vàng, mạch hồng sác.

Điều trị: thanh phế giáng hỏa.

Ho do nội nhân

Ho vị hỏa xông lên phế sinh chứng ho đờm

Triệu chứng: ho khi nặng, khi nhẹ, đờm dính ở cổ họng khạc khó ra, ngực sườn trướng đầy, lưỡi không có rêu, mạch huyền. Điều trị: khai thông phế khí, lợi đờm

Ho do lao động quá sức ăn uống sút kém tổn thương tỳ thổ không sinh ra phế kim mà ho

Triệu chứng: tiếng ho nhỏ, đờm nhiều dễ ra, ăn ít, mặt nhợt, nhiều mồ hôi, hơi thở ngắn tinh thần mệt mỏi, sức yếu, nặng thì sinh chứng ỉa chảy, mạch hư vô lực. Nếu để lâu ngày không được điều trị sinh chứng hư lao. Nếu bệnh lâu ngày do tỳ hư, tỳ thổ không sinh ra được phế kim. Điều trị: bổ thổ để sinh kim.

Người nghiện rượu, thuốc lá làm thận âm, can âm hư, hỏa bốc lên sinh ho.

 Triệu chứng: to ít đờm, ngày ho ít đêm ho nhiều, họng khô, nóng về đêm, ra mồ hôi trộm, chất lưỡi đỏ sẫm, mạch tế sác.

Điều trị: Tư bổ thận âm can âm, giáng hỏa khu đờm.