Trị chứng thấp nhiệt ở người cao tuổi trong đông y

 Chứng thấp nhiệt ở người cao tuổi thường phát sinh về mùa hạ, mùa thu. Theo Đông y: “Khi mắc chứng thấp nhiệt thì các khớp tay chân đau, vai lưng nặng nề, khi thấp nhiệt dồn xuống chân thì phù nề”.

Thường gặp trong các bệnh: tiết tả, lỵ tật, hoàng đản, cổ trướng, thủy thũng, lâm chứng, long bế, nuy chứng, tý chứng, thấp ôn, phục thử, thử ôn, đới hạ...

Nguyên nhân của chứng thấp nhiệt là do tuổi cao lại cảm nhiễm phải tà khí hoặc do tỳ vị hư yếu, thấp nhiệt nung nấu ở bên trong mà sinh bệnh.

Biểu hiện nóng trong, người bứt rứt, đầu và mình nặng nề, ngực và bụng trướng đầy, ăn uống kém, da và mắt vàng, bì phu ngứa, tiểu tiện đỏ khó đi, rêu lưỡi nhớt, mạch nhu hoãn hoặc nhu sác.

Trong hệ thống lý luận Đông y, chứng thấp nhiệt không hoàn toàn giống nhau. Trong chẩn đoán điều trị, phải căn cứ vào đặc điểm sinh bệnh mà phân tích một cách thấu đáo để điều trị có kết quả.

Phương pháp điều trị như sau:

Do thấp nhiệt sinh chứng tiết tả

Biểu hiện: Bệnh nhân đau bụng đi tả cấp bách, sau khi đi tả thì bụng khó chịu, phân có màu vàng tươi mà hôi, nóng rát giang môn, tiểu tiện sẻn vàng, chứng này thuộc loại  “thấp nhiệt hạ chú”.

Điều trị do thấp nhiệt sinh chứng tiết tả: 

Thanh nhiệt hóa thấp.

Do thấp nhiệt sinh chứng lỵ tậ.

Biểu hiện do thấp nhiệt sinh chứng lỵ tậ.:

 Bệnh nhân thường đau bụng, lý cấp hậu trọng (muốn đi đại tiện nhưng rặn không ra). Phân ra màu trắng và đỏ, giang môn nóng rát, tiểu tiện sẻn đỏ, lưỡi đỏ rêu lưỡi vàng nhớt, mạch hoạt sác.

Điều trị do thấp nhiệt sinh chứng lỵ tậ.

Thanh nhiệt lợi thấp chỉ lỵ.

Do thấp nhiệt sinh chứng hoàng đản (viêm gan, hoặc viêm túi mật)

Biểu hiện do thấp nhiệt sinh chứng hoàng đản : 

Bệnh nhân toàn thân và hai mắt có màu vàng tươi như quả quít chín, sốt, khát nước, trong người thấy bứt rứt, rêu lưỡi vàng nhớt, mạch huyền sác hoặc nhu sác.

Điều trị do thấp nhiệt sinh chứng hoàng đản 

Thanh nhiệt lợi thấp trừ hoàng đản.

Do thấp nhiệt sinh bệnh cổ trướng

Biểu hiện do thấp nhiệt sinh bệnh cổ trướng:

Bệnh nhân bụng trướng to, rắn đầy mà đau, phiền nhiệt, mệt mỏi, đắng miệng, khát nhưng không muốn uống nước, đại tiện táo bón, tiểu tiện đỏ, mắt và thân mình da vàng.

Điều trị do thấp nhiệt sinh bệnh cổ trướng: 

Thanh nhiệt lợi thấp, công hạ, trục thủy.

Do thấp nhiệt sinh chứng thủy thũng

Biểu hiện do thấp nhiệt sinh chứng thủy thũng: 

Bệnh nhân phù thũng toàn thân, màu da sáng bóng, ngực bụng bỉ đầy, phiền nhiệt khát nước, tiểu tiện sẻn đỏ, rêu lưỡi vàng nhớt, mạch trầm sác.

Điều trị do thấp nhiệt sinh chứng thủy thũng: 

Sơ phong thấu biểu lợi thấp nhiệt.

Do thấp nhiệt sinh chứng lâm và long bế (sỏi thận và đái dắt)

Biểu hiện do thấp nhiệt sinh chứng lâm và long bế (sỏi thận và đái dắt):

 Bệnh nhân tiểu tiện nóng rát và đau, thậm chí giỏ từng giọt không thông, nước tiểu có màu vàng đỏ hoặc đục như nước gạo, bụng dưới trướng đầy, miệng đắng có nhớt, khát nhưng không muốn uống nước.

Điều trị do thấp nhiệt sinh chứng lâm và long bế (sỏi thận và đái dắt): 

Thanh nhiệt lợi thấp thông lâm.

Do thấp nhiệt sinh bệnh nuy (mềm yếu)

Biểu hiện do thấp nhiệt sinh bệnh nuy (mềm yếu): 

Bệnh nhân tay chân không có lực, yếu, liệt, hai chi dưới tê dại có khi phù nhẹ, sốt nhẹ về chiều, ngực bụng bí đầy, tiểu tiện rát đau.

Điều trị do thấp nhiệt sinh bệnh nuy (mềm yếu): 

Thanh nhiệt lợi thấp.

Do thấp nhiệt sinh chứng tý (viêm đa khớp dạng thấp)

Biểu hiện do thấp nhiệt sinh chứng tý (viêm đa khớp dạng thấp): 

Khớp xương sưng đỏ, nóng rát, đau không thể chịu được, sờ vào đau thêm, gặp lạnh thì dễ chịu kèm theo sốt, ra mồ hôi, sợ gió, phiền muộn, khát nước, tiểu tiện vàng đỏ, rêu lưỡi vàng nhớt.

Điều trị do thấp nhiệt sinh chứng tý (viêm đa khớp dạng thấp):

Thanh nhiệt thông kinh hoạt lạc khu phong lợi thấp.

Do thấp nhiệt sinh chứng thấp chẩn (phát ban)

Biểu hiện do thấp nhiệt sinh chứng thấp chẩn (phát ban): 

Bệnh nhân bì phu đỏ, sưng trướng, loét, đại tiện táo bón hoặc lỏng, tiểu tiện sẻn đỏ, chất lưỡi đỏ rêu lưỡi vàng, mạch hoạt sác.

Điều trị do thấp nhiệt sinh chứng thấp chẩn (phát ban): 

Thanh nhiệt lợi thấp.