Vô sinh

vô sinh là trường hợp hai người chung sống và giao hợp thường xuyên đã 2 năm (không tránh thai) mà không thấy thụ thai, hoặc có thụ thai nhưng lần nào cũng sẩy. Vô sinh có thể là nguyên phát, tức là từ trước đến giờ người phụ nữ hay người đàn ông chưa bao giờ có con, cũng có thể là thứ phát, tức là đã từng có con, nhưng sau mất khả năng đó.

     Có trường hợp vô sinh chỉ là do cách sinh hoạt tình dục của hai vợ chồng (như tính ngày sai nên không giao hợp vào những ngày có khả năng thụ thai) song đa số là do nguyên nhân thực thể. Khoảng 40% các trường hợp vô sinh có nguyên nhân ở giới nam, 40% có nguyên nhân ở giới nữ, 20% là do cả hai bên. Có những cặp vợ chồng cho rằng việc thai nghén, sinh đẻ là hoàn toàn do vợ, thấy muộn con thì vợ đi khám, còn chồng thì không nghĩ là có thể do mình, vì thế mà bỏ lỡ khả năng chữa khỏi để sinh con. Muốn điều trị vô sinh, cả hai bạn cần đi khám để phát hiện nguyên nhân mà điều trị.

Nguyên nhân vô sinh ở nam giới có thể là:

- Tinh trùng chất lượng kém hoặc số lượng ít: Do việc sản xuất và hoàn chỉnh tinh trùng bị trục trặc, do viêm nhiễm tinh hoàn hay mào tinh, hoặc do thường xuyên mặc quần chật khiến tinh hoàn bị nóng, do giãn tĩnh mạch trong bao tinh hoàn, bất thường về hoóc môn.

- Khả năng di chuyển của tinh trùng hạn chế: Do viêm tuyến tiền liệt, khiến tinh dịch đặc một cách bất thường. Việc sử dụng một số thuốc trị đau dạ dày và cao huyết áp cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng;

- Tắc đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn: Chủ yếu do viêm ống dẫn tinh, hậu quả của các bệnh lây qua đường tình dục.

- Niệu đạo không thông ra ngoài ở đầu dương vật, mà bị lệch, thông ra ngoài ở giữa thân dương vật, khiến tinh trùng xuất ra khó đi vào lỗ cổ tử cung.

Nguyên nhân gây vô sinh ở nữ giới có thể là:

- Ống dẫn trứng hoặc buồng trứng bị tắc: Do viêm phần phụ, lạc nội mạc tử cung nên trứng và tinh trùng không gặp được nhau:

- Rối loạn hoóc môn khiến bạn nữ không rụng trứng thường xuyên.

- Niêm mạc tử cung không tăng trưởng và đào thải theo đúng quy luật thông thường.

- Tử cung có hình dạng bất thường, có u xơ.

- Chất dịch cổ tử cung hoặc độ axít âm đạo bất thường, cản trở tinh trùng từ âm đạo đi vào cổ tử cung.

- Hệ miễn dịch người phụ nữ tạo ra các kháng thể để diệt tinh trùng theo cơ chế đào thải vật lạ.

Các vấn đề trên nhìn chung không phân biệt người khỏe, người yếu, người béo, người gầy. Nhiều người thể trạng bình thường, khả năng tình dục không có gì đáng phàn nàn nên nghĩ mình không thể bị vô sinh, đến khi khám mới thấy có vấn đề. Tuy nhiên, tình trạng sức khỏe chung, chế độ dinh dưỡng cũng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của một số người. Các chất độc hại, đặc biệt là thuốc lá, rượu, ma túy, hóa chất... có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, vì chúng làm yếu tinh trùng và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của bào thai trong bụng mẹ. Việc mắc bệnh lây qua đường tình dục làm tăng khả năng vô sinh ở cả nam và nữ giới. Ngoài ra, phụ nữ lập gia đình muộn khi gần 40 tuổi thường khó có thai hơn, vì khả năng sinh sản đã giảm đi so với thời còn trẻ.

• Khám và điều trị

       Khám vô sinh không phải chỉ một lần là có kết quả ngay mà phải thực hiện nhiều xét nghiệm mới tìm được nguyên nhân.

Trước hết, phải đánh giá sức khỏe chung của cả hai vợ chồng, và hỏi về đời sống riêng tư của đôi bạn tình xem có vấn đề gì trong sinh hoạt tình dục, để  có thể giúp đôi bạn tình  điều chỉnh.

       Sau đó là tìm hiểu nguyên nhân thực thể. khám phụ khoa cho người vợ, về tình hình kinh nguyệt, thực hiện các biện pháp chẩn đoán như đo thân nhiệt, chụp hình tử cung và ống dẫn trứng khoảng 1-2 ngày sau đợt hành kinh, siêu âm tử cung. khám cơ quan sinh dục, phân tích tinh dịch, xét nghiệm các hoóc môn trong máu. có thể yêu cầu hai vợ chồng giao hợp và lấy dịch âm đạo của người vợ trong vòng 1-2 giờ sau đó để kiểm tra độ năng động và khả năng tiếp cận buồng tử cung của tinh trùng.

      Tất nhiên không phải ai cũng cần thực hiện tất cả các việc đó, mà việc chọn phương pháp chẩn đoán phụ thuộc vào kết quả của mỗi lần khám và xét nghiệm.

. Nếu là vấn đề về hoóc môn thì sẽ điều trị bằng cách bổ sung hoóc môn cho cơ thể.  

Nếu viêm thì chữa viêm. Nếu tắc ống dẫn trứng thì thông bằng bơm hơi, bơm thuốc, phẫu thuật. Tắc ống dẫn tinh thì khó khăn hơn.

Phân bố nguyên nhân vô sinh nam và nữ

Vô sinh được xem là vấn đề của một cặp vợ chồng. Trong đa số các trường hợp vô sinh, đều thấy ít nhiều có giảm khả năng sinh sản của cả hai vợ chồng. Tuy nhiên với các phác đồ khám và chẩn đoán vô sinh, thường khó phát hiện những bất thường chỉ ảnh hưởng nhẹ lên khả năng sinh sản. Do đó, sau khi thực hiện các phác đồ chẩn đoán, mới phát hiện ra những nguyên nhân chính gây vô sinh ở chồng, ở vợ, hoặc ở cả hai.

Nói chung, vô sinh nguyên nhân do nữ thường chiếm khoảng 30-40% các trường hợp. Vô sinh nam chiếm khoảng 30% các trường hợp. Khoảng 20% các trường hợp, người ta tìm thấy nguyên nhân gây vô sinh ở cả hai vợ chồng. Bên cạnh đó, có khoảng 10-15% các cặp vợ chồng sẽ không tìm thấy nguyên nhân gây vô sinh.

chẩn đoán vô sinh nam

Khác với nữ, rất khó xác định chính xác tần suất vô sinh do nam do thiếu các tiêu chuẩn chẩn đoán xác định vô sinh nam một các chắc chắn. Cho đến nay, phương pháp chính để chẩn đoán vô sinh nam thường dựa trên kết quả của tinh dịch đồ theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) bao gồm các chỉ số về thể tích tinh dịch, mật độ tinh trùng, tỉ lệ tinh trùng di động, tỉ lệ tinh trùng hình dạng bình thường… Trong khi đó, các chỉ số này có thể thay đổi tùy theo thời điểm thử, kỹ thuật thực hiện xét nghiệm và sai số của cách đánh giá. Ngoài ra, có những trường hợp các chỉ số cơ bản nằm trong giới hạn bình thường nhưng người này vẫn vô sinh do tinh trùng suy giảm chức năng; hoặc có những trường hợp các chỉ số dưới mức bình thường nhưng người chồng vẫn có con bình thường.

Theo Irvine, tần suất vô sinh nam được báo cáo bởi nhiều nghiên cứu lớn thay đổi từ dưới 20% đến trên 60%. Năm 1992, một nghiên cứu phân tích tổng hợp dựa trên 61 báo cáo khắp thế giới cho thấy số lượng tinh trùng của nam giới trên thế giới đã giảm còn phân nữa so với 50 năm trước. Do đó, vấn đề giảm khả năng sinh sản của nam giới và vô sinh nam đã và đang trở thành mối quan tâm lớn của ngành y tế nói riêng và của nhân loại nói chung.

Nguyên nhân vô sinh nam

Mặc dù vấn đề chẩn đoán xác định vô sinh nam gặp nhiều khó khăn như đã trình bày ở trên, WHO đã cố gắng đưa ra một bảng phân loại các nguyên nhân gây vô sinh nam (bảng 1) Cách phân loại này đã giúp tiêu chuẩn hóa việc chẩn đoán các nguyên nhân vô sinh do nam và giúp cho việc thực hiện các nghiên cứu đa trung tâm về vô sinh nam trên thế giới. Tuy nhiên, các phân loại này cũng đang được tiếp tục nghiên cứu cải tiến để phù hợp với sự phát triển của các kỹ thuật chẩn đoán.

Các nhóm nguyên nhân vô sinh nam

 

·         Miễn dịch

·         Bất thường tinh dịch

·         Bệnh lý toàn thân

·         Dị tật bẩm sinh

·         Tổn thương tinh hoàn mắc phải

·         Dãn tĩnh mạch thừng tinh

·         Nhiễm trùng tuyến sinh dục phụ

·         Nội tiết

·         Tinh trùng ít

·         Tinh trùng di động yếu

·         Tinh trùng dị dạng

·         Không có tinh trùng do tắc nghẽn

·         Không có tinh trùng không rõ nguyên nhân

Vô sinh nam là một trong những nguyên nhân chính gây vô sinh. Thiểu năng tinh trùng chiếm đa số các nguyên nhân gây vô sinh nam. Có nhiều phương pháp và kỹ thuật để chẩn đoán nguyên nhân vô sinh nam, tuy nhiên đa số các trường hợp không xác định rõ ràng nguyên nhân. Hầu hết các kỹ thuật điều trị vô sinh nam hiện trên thế giới đều đã được áp dụng thành công ở Việt nam.

vô sinh nữ

I. Khái niệm

Khi phụ nử tuổi sinh đẻ lấy chồng sau hai năm chung sống và không dùng bất cứ một

biện pháp tránh thai nào mà không có con thì được gọi là vô sinh nguyên phát. Nguyên nhân vô sinh phần lớn do nữ giới (khoảng 85%)

Nguyên nhân chứng vô sinh nữ ngoài những nguyên nhân do dị tật, do tiên thiên bất túc, thì phần nhiều là do kinh nguyệt không điều hoà, do các ảnh  hưởng của môi trường sống và sinh hoạt làm cho âm dương mất cân bằng, xung nhâm hư tổn mà không thụ thai

II.Điều trị

1. Can huyết hư

Triệu chứng: Thân thể yếu ớt, mặt vàng, đầu choáng, mắt mờ, hình thể suy, lượng kinh ít, sắc nhạt, kinh chậm, mạch hư 

Vô sinh can huyết hư	Thục địa	40	Bạch thược	20	Qui đầu	20
Dưỡng tinh chủng ngọc thang	Sơn thù	20

Sắc uống ngày 1 thang

Châm cứu : Tử cung hư hàn, cửa tử cung bế tắc lâu ngày không có con châm nhóm huyệt Khí hải, Quan nguyên, Trung cực , Tử cung

Bị hư hàn châm từ 3-5 phân, châm bổ,  sau khi châm cứu 3- 5 tráng. Bị thực châm sâu 5 phân đến 1 thốn tả, không cứu

2.Hư hàn

Triệu chứng: Bụng dưới lạnh hay phát cơn đau, kinh chậm lượng ít, sắc nhạt rêu mỏng, Mạch trầm sáp, Tiểu tiện đi nhiều

Vô sinh hư hàn		Ngải cứu	300	Qui đầu	300	Ngô thù	200
Xuyên khung	200	Tục đoạn	150	Bạch thược	200	Hoàng kỳ	200
Hương phụ	200	Sinh địa	100	Quan quế	50

 Sà sàng chữa phụ nữ tử cung lạnh không có con

Châm cứu : Tử cung hư hàn, cửa tử cung bế tắc lâu ngày không có con châm nhóm huyệt khí hải, quan nguyên, trung cực , tử cung

Bị hư hàn châm từ 3-5 phân , châm bổ ,  sau khi châm cứu 3- 5 tráng.Bị thực châm sâu 5 phân đến 1 thốn tả, không cứu

3. Do đàm thấp

Triệu chứng: Người béo, nhiều lông, chóng mặt hồi hộp, khí hư trắng, dính, ra nhiều, kinh nhiều sắc nhạt hoặc không đều, lưỡi non bệu, rêu trắng dầy, nhờn dính

Khải cung hoàn

Vô sinh đam thấp		Bán hạ	400	Hương phụ chế	400	Trần bì	200
Xuyên khung	300	Hương phụ	400	Thần khúc	200	Bạch linh	200

Các vị tán nhỏ làm hoàn mỗi ngày dựng 12 g

Châm cứu : Tử cung hư hàn, cửa tử cung bế tắc lâu ngày không có con châm nhóm huyệt khí hải, quan nguyên, trung cực , tử cung

Bị hư hàn châm từ 3-5 phân , châm bổ,  sau khi châm cứu 3- 5 tráng.Bị thực châm sâu 5 phân đến 1 thốn tả, không cứu

4. Can uất

Hay uất không  vui, sườn ngực đầy tức, ngủ mê, kinh không đều, Mạch huyền sác

Vô sinh can uất		Qui đầu tẩm rượu sao	20	Bạch truật	20	Bạch linh	12
Đan bì	12	Bạch thược	100	Hương phụ	12	Thiên hoa	8

Sắc uống

 Châm cứu : Tử cung hư hàn, cửa tử cung bế tắc lâu ngày không có con châm nhóm huyệt khí hải, quan nguyên, trung cực , tử cung

Bị hư hàn châm từ 3-5 phân , châm bổ ,  sau khi châm cứu 3- 5 tráng.Bị thực châm sâu 5 phân đến 1 thốn tả, không cứu