Từ trẻ đến già, ai cũng có lần bị đau bụng nhiều hoặc ít. Nếu đau ở dạ dày là thuộc kinh túc thái âm tỳ, đau ở rốn là thuộc kinh túc thiếu âm thận; đau ở bụng dưới thuộc kinh túc quyết âm can. Nguyên nhân gây đau bụng rất nhiều như đau dạ dày do viêm niêm mạc, thủng dạ dày, viêm ruột thừa, tắc ruột, đau gan, đau túi mật, đau tụỵ, đau thận, đau bàng quang, đau bụng do giun sán, giun chui ống mật...
Do nguyên nhân nhiều và phức tạp như vậy nên khi đau bụng cần được thăm khám để loại trừ đau bụng ngoại khoa cần phẫu thuật như thủng dạ dày, viêm ruột thừa... thì phải đi bệnh viện kịp thời mổ cấp cứu mới tránh khỏi tử vong. Trường hợp đau bụng mạn tính có thể kết hợp điều trị bằng Đông y.
Trong y học cổ truyền, đau bụng chia theo chứng hư hay thực, hàn hay nhiệt.
- Đau mà có hình, khối, cục thường thuộc loại thực tích, trùng tích, ứ huyết. Loại này thường đau liên miên và đau một chỗ.
- Đau mà không có hình, cục, khối, thường thuộc loại khí tụ hàn ngưng.
- Đau không có chỗ nhất định, khi đau, khi không, thuộc loại khí hư, huyết hư.
- Đau mà thích xoa bóp, trước khi ăn đau rất dữ, phần nhiều thuộc loại hư chứng.
- Đau mà không cho xoa bóp, sau khi ăn lại đau dữ hơn, phần nhiều thuộc loại thực chứng.
- Mạch sáp, miệng khát, rêu lưỡi vàng, nước tiểu đỏ là chứng nhiệt.
- Mạch trì, không trầm, rêu lưỡi vàng, tiểu tiện trong và dài, hơ nóng thì đỡ đau là thuộc về hư hàn.
Những điều cần chú ý khi chữa đau bụng theo Đông y
1- Đau bụng nếu vì can mộc khắc tỳ thổ
thì thường đau trên rốn, nặng thì đau ran hai bên sườn, khi đau thì co rút, bụng sôi, đi đại tiện xong vẫn cứ đau, miệng đắng, nôn chua. Mạch huyền.
Phép chữa Đau bụng nếu vì can mộc khắc tỳ thổ :
ức can phù tỳ.
2- Vì hư ở trong mà bụng đau: có 2 loại:
- Khí hư mà đau:
thích xoa bóp, thở ngắn hơi, chân tay bủn rủn, lao động thì đau nhiều.
Phép chữa đau bụng do khí hư :
phải bổ khí.
- Huyết hư thì bụng đau lâm râm sắc mặt vàng sẫm, đánh trống ngực, ít ngủ.
Phép chữa đau bụng do huyết hư:
phải bổ huyết.
3- Vì hàn ở trong mà bụng đau:
đau liên miên không dứt, thích uống nóng, gặp nóng thì đỡ đau, tiểu tiên trong, dài, chân tay quyết lạnh. Mạch trầm trì vô lực.
Phép chữa đau bụng vì hàn:
ôn trung lý khí.
4- Vì huyết ứ mà bụng đau:
bụng không no, không đầy, về đêm đau nặng hơn, đau một chỗ nhất định, chườm nóng thì đỡ.
Phép chữa đau bụng vì huyết ứ:
phải hoạt huyết hành khí.
5- Vì khí trệ mà bụng đau:
lồng ngực đầy trướng, khi đau khi không, sau khi trung tiện thì đỡ đau khi đau thì đau khắp người. Nếu tình chí không điều hoà thì đau nặng thêm.
Phép chữa đau bụng vì khí trệ
hành khí tán kết.
6- Vì thực tích mà bụng đau:
ngực sườn đầy tức, nuốt chua, ợ hăng, miệng hôi không muốn ăn uống, đau ê ẩm không cho đè vào, rêu lưỡi nhờn. Mạch hoạt.
Phép chữa đau bụng vì thực tích:
tiêu hoá thực tích.
Hình ảnh tràn dịch màng tim.